Koningsdag 2023, het grote programma is al een tijdje voorbij. Onze koning en zijn familie was in Rotterdam voor zijn verjaardag. Rotterdam, stad van mijn opa en oma (wij – de Apeldoornse kleinkinderen – noemden hen trouwens Pipa en Mima, maar dat is een ander verhaal), was gaststad. Met trots (het is ook de stad van mijn moeder) keek ik naar de mooie beelden van deze mooie stad. Het eerste gedeelte “op zuid” en daarna naar noord. Mooie gesprekken over de armoede problemen in de stad, in het land. Mooie gesprekken ook over inclusie en ‘ons’ gezamenlijke slavernij-verleden. Een koning die zich van dichterbij liet horen dan ooit te voren. Kwetsbaar hoorde hij de verhalen en. Oprecht luisterend was mijn gevoel bij die gesprekken. Want hij antwoorde naar en met de woorden die hem toegesproken werden. Aanvankelijk vond ik het vreemd, besprak dat ook thuis, of dit soort verhalen op deze dag zo behandeld moesten worden. Maar in de loop van de dag ging het begrijpen en vond ik het juist mooi en hoopvol dat juist deze heftige verhalen besproken werden en er tijd en aandacht voor was.

En dan Rotterdam, stad in het hart geraakt door de oorlog, letterlijk en figuurlijk. Het beeld op het Plein 1940 verbeeld dat prachtig. Een menselijk figuur met armen naar de hemel. Voor mij het beeld van wanhoop, maar ook van strijd, het draagt een last, toont kracht en hoop. Maar in het midden van de romp een groot gat, beeldend voor de hart van de stad dat is weg gebombardeerd wat direct de aanleiding was voor de capitulatie van ons land. Mijn opa was in Limburg als Rode Kruis soldaat, ik geloof niet dat hij een  minuut gevochten heeft, maar wel dat hij vele soldaten geholpen en gesteund heeft. Keerde lopend terug en zag van een afstand de rokende stad. Niet wetende over het lot van zijn vrouw en 3 kinderen, waaronder mijn moeder van net een maand uit, geboren op 12 april 1940 in Rotterdam-zuid. Hij is daar nooit echt bovenop gekomen, dat beeld. Zijn hele leven bang geweest voor laag over vliegende vliegtuigen, dat weet ik wel.

En vandaag, een paar dagen voor onze bevrijding ‘lopen’ we weer door Rotterdam. Vieren we de verjaardag van onze koning in vrijheid. Een zwaar bevochten vrijheid toen en nu nog steeds. Nog steeds is er een bedreiging van die verworven vrijheden. Nog steeds staat deze onder druk, zowel in het buitenland op verschillende plaatsen, ver en minder ver weg. Maar ook in eigen land staat deze onder druk. Ook vandaag de dag kan niet iedereen zijn wie die wil zijn. Worden ze weg gezet als mindere medelanders. Is er kansen ongelijkheid in het onderwijs in het werk, of gewoon op straat. Het is ook de tijd van de cancelcultuur. Mensen worden veroordeeld door het publiek, raken alles kwijt wat ze hadden op basis van een verdenking. Waar nog geen rechtspraak aan te pas is gekomen. En daarom zijn deze gesprekken belangrijk, op deze dag, zo vlak voor bevrijdingsdag. Er is namelijk nog steeds een lange weg te gaan….

Maar nu wat later op de dag, ik was onderweg naar Heerhugowaard, naar mijn beste vriend om zijn vader te helpen met de zonnepanelen. De omvormer was de connectie kwijt met het nieuwe internetpunt in zijn woning. Als leverancier vertrok ik om dat even op te lossen. Onderweg zette ik eerst mijn radio aan (dat heb ik eigenlijk altijd), maar later besloot ik ineens mijn ‘eigen muziek’ op te zetten. Muziek (6 CD’s in de wisselaar), welke ik al – zonder te overdrijven – al jaren niet meer heb gespeeld.  En de eerste CD is van Europpa3 (een Finse band – je verstaat er geen woord van maar is wel lekkere muziek). Ik skip door naar de volgende, Ramazotti staat aan. Eigenlijk hetzelfde verhaal, ik versta er niks van, maar ook dit klinkt lekker. Toch skip ik door, en kom uit bij Marco Borsato. Mijn eerste neiging is door te zappen. Hij is gecanceld en nergens meer hoorbaar. Maar ik begrijp de tekst, de teksten raken me en zet hem zachtjes op. In de beslotenheid van mijn auto luister ik stiekem naar zijn prachtige liedjes. Mijn gedachten gaan terug naar momenten waarop deze muziek belangrijk voor me was. En dan komt het liedje “Opa” en de cirkel is rond. Opa, mijn opa, uit Rotterdam, die de oorlog zo bewust heeft gevoeld. Mijn opa waar eigenlijk ook zijn hart uit is gerukt door die oorlog. Die die klap nooit echt te boven is gekomen. Mijn opa, pipa, die met ons ging wandelen in de parken van Rotterdam-zuid. Of met ons ging wandelen op onze vakanties in Brabant, of gewoon langs het strand. Mijn lieve opa, Pipa, die voor mij veel te jong gestorven is maar aan wie ik toch nog zoveel warme herinneringen koester. Net zoals in dat liedje…

Geraakt en getekend door de oorlog. Maar leefde de helft van zijn leven in de naoorlogse vrijheid in Rotterdam Zuid. Wat zou hij ervan vinden dat de verworven vrijheden van toen ook nu nog steeds onder druk staan. Dat om maar bij iets kleins te blijven de zanger van dat mooie liedje nog geen rechtszaak heeft gehad maar nergens meer gespeeld wordt, nergens meer op treedt, nergens meer hoorbaar is. Wij leven in vrijheid, dat zeer zeker, maar als zoiets kleins….. is het eigenlijk wel iets kleins? Dat een heel land zo meeloopt in het cancelen van een nog niet eens veroordeelde man. Is die verworven vrijheid niet de basis van “onschuldig tot het TEGENDEEL bewezen is”? En is hij eigenlijk niet allang veroordeeld door zo’n beetje iedereen?

Het lijkt zo klein, maar in mijn ogen, is dit zo verkeerd. We zijn ver afgedwaald van die verworven vrijheden. Vrijheden waar zoveel mensen voor zijn gestorven, zoveel mensen voor hebben gestreden…. Een paar dagen voor Bevrijdingsdag draai ik op vol volume ”Opa” van Marco Borsato in mijn auto. Want zowel in mijn auto als daarbuiten mogen mensen horen dat ik van mijn opa houdt, maar ook van dit liedje. En dat als ze omkijken de tranen in mijn ogen zien staan. Niet alleen vanwege de mooie herinneringen aan mijn opa, maar ook aan het verlies van dit stukje vrijheid in ons mooie land.

Wie draait hem mee, juist nu?